Monday, April 18, 2022

Financially freedom is the goal (and not wealth creation)

Financial freedom is not any new concept, but many Indians fail to understand what it is meant for, so they have no appreciation for such a thought. They think it is ok for those who are born rich but not for the common people to live like that. They believe we all need to work and accumulate as much money as possible until death or retirement age hits us. In a country where majority live in middle-class or poor societies, aspiration for wealth is not a surprise for anyone.


In the Western countries, there are many who pursue hobbies and put life first over accumulating wealth. Money is just a means for them and not the whole purpose of living. Read newspapers and journals produced in America, mentions of people retiring early are quite common. And surprisingly, there are mentions of few who have managed to achieve financial freedom at the age of 35. Dig into the details, you will find that they were not born rich. Those lucky people had no windfall gains either. But they had managed to keep their expenses low and saved enough to pay for their future expenses which were not exorbitant either. Trick is in keeping their wealth expectations low and that ensures you don’t need to work for lifetime. Financial freedom is the goal for them and not wealth creation. Once they achieve it, they have all the time in the world to do what they liked to do. Be it travel, writing, painting, or just retire to calm places.


Pursuit of making money by finding a paying work makes us relocate to far-off places. We loose our roots and embrace a completely different approach to life. And the competition with fellow human beings makes our goals being revised to even higher goals. Without noticing, we get drawn into the vicious competition of accumulating wealth and fall prey to it. Life goes on. When someone we know retires early, we tend to think that person has low ambitions and dismiss him as a loser. But who are we to judge what is right for him?

 

Money will solve all money problems. But beyond a point, law of diminishing marginal utility comes into play. Should not we be questioning ourselves what we wanted to do with the wealth we accumulate? If we wanted to pursue a hobby which makes us happy and if it is not expensive, then why create higher wealth goals? We need a house to live, money to educate our children and for other household expenses including medial care. They are all our needs. Beyond them everything else is greed. That luxury car we wanted to buy, a vast farmhouse we wanted to buid, expensive lifestyle etc. are not our needs. They are signals we use to show society we are doing better than them. If we can draw a clear line between need and greed and be happy with meeting the needs and don't care for the pecking order of society, major battle is won. And achieving financial freedom becomes just a matter of time.

 

I had decided couple of years ago to get out of corporate race and had put a plan in place. That worked well and now I am on the verge of financial freedom. My challenge now is not money but convincing the near and dear one’s that this can work. Most of them don’t seem to agree with me as there are not many examples of it in our society. It is not my problem. I would rather become the first example to the people who know me. Sooner than later, I would quietly disengage from corporate race and spend that time doing what I like most. Don't tell me I did not tell you all of this. I would rather prefer to talk with you on literature, travel and my other engagements.

Saturday, April 2, 2022

ಕವನ: ಸಾಕಿನ್ನು ಸಂಬಳ

(ಹಣಕಾಸು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಬಗೆಗೆ ಒಂದು ಕವನ)


ಸಾಲ ತೀರಿತು,

ಮನೆ ನಮ್ಮದೇ ಆಯಿತು


ಇನ್ನೂ ನೌಕರಿ ಬೇಕಿಲ್ಲ,

ಸಂಬಳದ ಹಂಗಿಲ್ಲ


ಸತ್ತರೆ ಇದೆ ವಿಮೆ,

ಸಾಯದೆ ಇದ್ದರೂ ಆಗುವುದು ಜಮೆ


ಮಕ್ಕಳೇ ಒಂದು ಆಸ್ತಿ,

ಅವರಿಗೆಂದೇ ಮಾಡಿದೆ ಅಲ್ಪ ಆಸ್ತಿ-ಪಾಸ್ತಿ


ನಿವೃತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಇಲ್ಲ ಅಲಕ್ಷ,

ಎತ್ತಿಟ್ಟಾಗಿದೆ ಹಲವು ಲಕ್ಷ


ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ನೊಗ ಕಳಚಿಲ್ಲ,

ಆದರೆ ಹಣದ ತಲೆ ಬಿಸಿ ಇನ್ನಿಲ್ಲ


ಹಲವಾರು ತಾಣಗಳು ಕರೆದಿದೆ ಕೈ ಬೀಸಿ,

ಹೋಗಿ ಬರುವುದಷ್ಟೇ ಬಾಕಿ


ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ, ಇತಿಹಾಸ,

ಸಾಧನೆಗೆ ಮಿತಿ ಆಕಾಶ


ಸಾಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ ಆನಂದ,

ಆಗಬೇಕಿದೆ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ

ಕವನ: ಯುಗಾದಿ ತರಲಿ ನೆಮ್ಮದಿ

ಕಬ್ಬಿನ ಬೆಲ್ಲದ ಸಿಹಿ,

ಹದವಾಗಿ ಬೆರೆಸಿ ಬೇವಿನ ಕಹಿ


ರಾಜ ವಸಂತನ, ಚೈತ್ರದ ಕೋಗಿಲೆಯ ಆಗಮನ,

ಕಟ್ಟಿರಿ ಮನೆಗೂ, ಮನಕೂ ಹಸಿರು ತೋರಣ


ಹೊಸ ವರುಷ ಚಿಗುರಿಸಲಿ ಹೊಸತನ,

ನೀಗಿಸಲಿ ಅನನುಭವಗಳ ಬಡತನ


ನೋವು-ನಲಿವಿನ ಮಿಶ್ರಣ,

ಪಳಗಿದ ಜೀವನದ ಆಭರಣ


ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಬರುವ ಯುಗಾದಿ,

ತರಲಿ ನಿಮಗೆ ಅನುದಿನ ನೆಮ್ಮದಿ!

Monday, March 28, 2022

ಕಾಯುವುದು ಕರ್ಮ, ಕ್ಷಮಿಸುವುದು ದೇವರು ಎನ್ನುವ ಪುರಾವೆ ಏಕೆ ಬೇಕು?

೨೦೧೪ ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣ ಶುಕ್ರವಾರದಂದು ಒಂದು ಹೊಸ ಚಿಕ್ಕ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದ್ದೆವು. ಆದರೆ ಅದು ನನಗೆ ವಿಚಿತ್ರ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಕೊಡಲು ಆರಂಭಿಸಿತ್ತು. ಒಂದು ರಾತ್ರಿ ನಾನು ಒಬ್ಬನೇ ಡ್ರೈವ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ, ಹಿಂದಿನ ಸೀಟಿನಲ್ಲಿ ಯಾರೋ ಬಂದು ಕೂತಂತೆ ಅನಿಸಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಕಾರಿನ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ನಾನು ಒಂದು ಕಡೆ ತಿರುಗಿಸಿದರೆ, ಅದು ತಾನಾಗೇ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಎಳೆಯುವ ಅನುಭವ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಹಾಕಿಸಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಆಗ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

 

ಆ ವರುಶದ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ರಜೆಗಳಿಗೆ ಎಂದು ಅದೇ ಕಾರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಊರಿಗೆ ಹೊರಟಿದ್ದೆವು. ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಐದು ಜನ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ದಾಬಸ್ ಪೇಟೆ ದಾಟಿ ತುಮಕೂರಿಗೆ ಮುಂಚೆಯೇ ಬರುವ ಫ್ಲೈ ಓವರ್ ಒಂದನ್ನು ಆಗ ತಾನೇ ದಾಟಿದ್ದೆವು. ಯಾವುದೊ ಒಂದು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕಾರು ನನ್ನ ಹತೋಟಿ ತಪ್ಪಿ, ಏನಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅರಿವಾಗುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದರದರನೇ ಕಾರನ್ನು ಯಾರೋ ಎಳೆದು ಹಾಕಿದಂತೆ, ಅದು ರಸ್ತೆ ಪಕ್ಕದ ಹೊಲಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿ, ಅಲ್ಲಿರುವ ಆಳೆತ್ತರದ ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬವೊಂದಕ್ಕೆ ಬಡಿದು, ತಿರುಗಿ, ಉರುಳಿ ಸುಮ್ಮನಾಯಿತು. ಕಾರಿನ ಹೊರಕ್ಕೆ ಬಂದು ನೋಡಿದಾಗ ಅದರ ಟೈಯರ್ ಗಳು ಒಡೆದು ಹೋಗಿದ್ದವು. ಗಾಜುಗಳೆಲ್ಲ ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಕಾರಿನ ಒಂದು ಭಾಗ  ತಾನು ನಗ್ಗಿ ಹೋದರೂ ನಮ್ಮ ಜೀವ ಉಳಿಸಿತ್ತು. ಕಾರಿನಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೆ ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಗಾಯಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಗಂಭೀರ ಎನ್ನುವ ಅಪಾಯ ನಮಗಾರಿಗೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ಸುತ್ತ ನೋಡಿದರೆ ಹತ್ತಿರದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿತ್ತು.

 

ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದವೆರೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಗಾಡಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಮಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಹಾಯ ಬೇಕೇ ಎಂದು ವಿಚಾರಿಸತೊಡಗಿದ್ದರು. ಹತ್ತಿರವೇ ಒಂದು ರೂಮಿನಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಹಿಜಡಾ ಗಳು ಓಡಿ ಬಂದರು. ಗಾಬರಿಗೊಂಡಿದ್ದ ನನ್ನ ಚಿಕ್ಕ ಮಗನನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಸಂತೈಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ನಮಗೆ ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ಮನೆಯವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಕಳಿಸಿಕೊಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದೆ. ನಾನು ದೂರು ದಾಖಲಿಸಲು ಹತ್ತಿರದ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆಗೆ ತೆರಳಿದೆ. ಇನ್ಶೂರೆನ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯವರಿಗೆ ವಿಷಯ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಕಾರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸರ್ವಿಸ್ ಸೆಂಟರ್ ಗೆ ತಲುಪಿಸುವಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿ, ನಾನು ಬಸ್ ನಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮನೆಗೆ ತಲುಪುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸಾಯಂಕಾಲವೇ ಆಗಿತ್ತು. ವಿಚಿತ್ರ ಎಂದರೆ ಕಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಸ್ನೇಹಿತನೊಬ್ಬ ಅಂದು ಕೂಡ ಎಲ್ಲ ಸರಿಯಾಗಿದೆಯೇ ಎಂದು ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ದ. ಆದರೆ ಅವತ್ತು ಹೇಗೋ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು.

 

ಅದುವರೆಗೆ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಅಪಘಾತವನ್ನು ಕೂಡ ಮಾಡದ ನಾನು ಅಂದು ದೊಡ್ಡ ಅಪಘಾತಕ್ಕೀಡಾಗಿದ್ದು ನನ್ನಲ್ಲಿನ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಉಡುಗಿಸಿಬಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಯಾರ ಜೀವ ಹೋಗಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಹೊಣೆ ನನ್ನದೇ ಆಗಿತ್ತು ಎನ್ನುವ ವಿಚಾರ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಆಳಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಹೋಗಿತ್ತು. ಅಂದು ನಗ್ಗಿ ಹೋಗಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಕಾರು ನೋಡಿದ್ದ ಎಲ್ಲ ಜನರೂ ಜೀವ ಉಳಿದಿದ್ದೆ ದೈವ ಎನ್ನುವ ಮಾತನಾಡಿದ್ದರು. ಅಪಘಾತಕ್ಕೀಡಾದ ಮೇಲೆ ಕಾರು ಇಳಿದ ನಂತರ ನೋಡಿದ್ದ ದೇವಸ್ಥಾನ ನನಗೆ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂತು. ಸಂಜೆ ಮನೆ ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ತೆಗೆದು ಈ-ಮೇಲ್ ನೋಡಿದೆ. ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಹಿಂದೆ NGO ಸಂಸ್ಥೆ ಒಂದರ ಮೂಲಕ ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳಿಗೆ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಆಗಲು ಮಾಡಿದ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಧನ್ಯವಾದ ಪತ್ರ ಬಂದಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ನೋಡಲೆಂದೇ ದೇವರು ನನ್ನ ಜೀವ ಉಳಿಸಿದನೇ ಎನ್ನುವ ವಿಚಾರವು ಕ್ಷಣ ಕಾಲ ಬಂದು ಹೋಯಿತು. ಹಾಗೆಯೆ Gladiator ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರದ ಜೊತೆಗಾರ 'ಸಾಯಬೇಕು, ಆದರೆ ಈಗಲ್ಲ, ಈಗಲ್ಲ' ಎನ್ನುವ ಸಂಭಾಷಣೆ ಕೂಡ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂತು. ದೈವವೋ, ವಿಧಿಯೋ, ಕರ್ಮವೋ ಯಾವುದು ಜೀವ ಉಳಿಸಿದ್ದರೂ ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ಧನ್ಯವಾದ ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡು ನಿದ್ದೆ ಹೋದೆ. ಪ್ರಯಾಸದ, ಬಲವಾದ ಆಘಾತವಾದ ದಿನದಂದು ಕೂಡ ನಿದ್ರೆ ಬಂದೆ ಬಿಟ್ಟಿತು.

 

ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಿಗೆ ಕಾರನ್ನು ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಕಾರಿನ ಕಂಪನಿ ಯವರು ಹೇಳಿದರು. ಇನ್ಶೂರೆನ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯವರು ಅದನ್ನು ಮಾರಿ ಹಾಕಿ ನಮಗೆ ಹಣ ಕೊಟ್ಟರು. ನನಗೆ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ನಷ್ಟವೇ ಆದರೂ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆದ ಆಘಾತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿತ್ತು. ಆದದ್ದನ್ನು ಮನೆಯವರು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಿಗೆ ಮರೆತು ಹೋದರೂ, ನನಗೆ ಮಾತ್ರ ಅದು ಸಾಧ್ಯ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವರುಷದವರೆಗೆ ಯಾವ ಕಾರನ್ನು ಕೂಡ ಡ್ರೈವ್ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ ಆಫೀಸಿನ ಆಪ್ತ ಸ್ನೇಹಿತನೊಬ್ಬನಿಗೆ ನಡೆದ ವಿಷಯವನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಅವನು ನಕ್ಕು, ಅದು ನಡೆದದ್ದು ಕಳೆದ ವರುಷದಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಈಗಾಗಲೇ ಹೊಸ ವರ್ಷ ಬಂದಾಗಿದೆ. ಬೇರೆ ಕಾರು ತೆಗೆದುಕೋ ಎಂದು ಧೈರ್ಯ ತುಂಬಿದ. ಸ್ವಲ್ಪ ಭಯದಿಂದಲೇ ಬೇರೆ ಕಾರು ಖರೀದಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಡ್ರೈವ್ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ಮತ್ತೆ ಅದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಾಗ, ಅಪಘಾತ ನಡೆದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕಾರು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಹತ್ತಾರು ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿ ಬಂದೆ. ದುಗುಡ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿ ಹೋಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮತ್ತೆ ಸರಾಗವಾಗಿ ಡ್ರೈವ್ ಮಾಡಲು ಶುರು ಮಾಡಿದೆ. ಆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಾಗ ಪ್ರತಿ ಬಾರಿ ನಾವು ಬಿದ್ದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಇಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಖಾಲಿ ಜಾಗವಿಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಪಂಪ್ ಬಂದಿದೆ.

 

ಆ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ನನಗೆ ಅಪಘಾತಗಳು ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಸಾವು ತಂದು ಬಿಡುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂದು ಬಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಹಾಗೆಯೆ ಕಾಯುವ ಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆಯು (ನೀವು ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆ ಎಂದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ) ಕೂಡ ಬಲವಾಗತೊಡಗಿತ್ತು. ಇಂದಿಗೂ ಕಾಣದ ದೇವರಿಗೆ ಕೈ ಮುಗಿಯುತ್ತೇನೆ. ತಿಳಿಯದೆ ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಕ್ಷಮೆ ಕೋರುತ್ತೇನೆ. ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಜನ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಾಗ ಕೈಲಾದ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿನ ಸಮಯಕ್ಕಾದರೂ ನಾನು ಅದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದೆ. ಗಂಡಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ವೇಷ ಧರಿಸುವ ಹಿಜಡಾಗಳನ್ನು ಕಂಡರೆ ಬೇಸರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಪುರಾಣ ಕಾಲದ ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರನ ಕಲ್ಪನೆ ಇವರಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದೋ ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ.

 

ಕರ್ಮ ಕಾಯುತ್ತದೆಯೋ, ದೇವರು ಕ್ಷಮಿಸುತ್ತಾನೋ ಎನ್ನುವ ಸಾಕ್ಷಿ, ಪುರಾವೆ ಯಾರಿಗಾದರೂ ಕೊಡುವ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೇ ನನಗಿಲ್ಲ. ಅದು ನನ್ನ ನಂಬಿಕೆ ಅಷ್ಟೇ. ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಿ, ಸದಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಕೊಡುವ ದೈವಕ್ಕೆ ನಾನು ಕೃತಜ್ಞನಾಗಿದ್ದೇನೆ.

Saturday, March 26, 2022

ಕಥೆ: ಒಬ್ಬ ಕಳ್ಳನ ಕಥೆ

(ಇದು ರಸ್ಕಿನ್ ಬಾಂಡ್ ಅವರು ಬರೆದ 'The thief's story'  ಕಥೆಯ ಭಾವಾನುವಾದ)


ರೋಮಿಯನ್ನು ಮೊದಲು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದಾಗ ನಾನು ಇನ್ನೂ ಕಳ್ಳನಾಗೇ ಇದ್ದೆ. ನನಗೆ ಆವಾಗ ಸುಮಾರು ಹದಿನೈದು ವರುಷ ಅಷ್ಟೇ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಕೈ ಕಳ್ಳತನದಲ್ಲಿ ಪಳಗಿತ್ತು. ಆವತ್ತು ರೋಮಿ ಕುಸ್ತಿ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಕೂತಿದ್ದ. ಅವನಿಗೆ ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತೈದು ವರ್ಷ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ನೋಡಲು ಒಳ್ಳೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಾಗೆ, ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸುಲಭಕ್ಕೆ ಬೀಳುವ ಆಸಾಮಿಯ ಹಾಗೆ ಕಾಣಿಸಿದ. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ನಾನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸಂದೇಹವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.


''ನೀವೇ ಒಬ್ಬ ಕುಸ್ತಿ ಪಟುವ ಹಾಗೆ ಇದ್ದೀರಿ" ನಾನು ಅವನನ್ನು ಮಾತಿಗೆಳೆದೆ. ಹೊಸಬರನ್ನು ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೊಗಳಿಕೆಯಷ್ಟು ಸುಲಭ ದಾರಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದಿದೆ?


"ನೀನು ಕೂಡ ಹಾಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿರುವೆ" ಅವನು ನನಗೆ ಉತ್ತರಿಸಿದ. ನಾನು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದೆ. ತೆಳ್ಳಗೆ, ಬರೀ ಮೂಳೆಯ ಹಂದರವಾಗಿದ್ದ ನನಗೆ ಆ ಮಾತು ಯಾವ ರೀತಿಯಿಂದಲೂ ಒಪ್ಪುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.


"ಏನು ನಿನ್ನ ಹೆಸರು?" ರೋಮಿ ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿದ.


"ಹರಿ ಸಿಂಗ್" ನಾನು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತೋಚಿದ ಸುಳ್ಳು ಹೆಸರು ಹೇಳಿದೆ. ಆಗಾಗ ಹೆಸರು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನನ್ನ ಜಾಯಮಾನ. ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಮತ್ತು ನಾನು ಮೋಸ ಮಾಡಿದವರಿಗೆ ನನ್ನನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಹುಡುಕದಂತೆ ಅದು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.


ಅದಾದ ಮೇಲೆ ರೋಮಿ ಕುಸ್ತಿ ಪಟುಗಳ ಬಗ್ಗೆ, ಅವರು ಗುರುಗುಟ್ಟುವುದು, ಅವರು ಏದುಸಿರು ಬಿಡುವುದು, ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಎತ್ತಿ ಬಿಸಾಕುವುದು ಇದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಮಾತನಾಡುತ್ತ ಇದ್ದ. ಮತ್ತು ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಬರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನು ಎದ್ದು ಹೊರಗೆ ಹೊರಟಾಗ ಅವನನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದೆ.


"ಏನು ವಿಷಯ?" ರೋಮಿ ಕೇಳಿದ.


"ನನಗೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಕೆಲಸ ಕೊಡುವಿರಾ?" ನಾನು ಕೇಳಿದೆ.


"ಆದರೆ ನಾನು ನಿನಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಳ ಕೊಡಲಾರೆ" ಅವನು ಉತ್ತರಿಸಿದ.


ಒಂದು ಕ್ಷಣ ನನ್ನ ಎಣಿಕೆ ತಪ್ಪಾಯಿತೇನೋ ಎಂದು ಅನಿಸಿತು. ಆದರೂ ಕೇಳಿದೆ "ನನಗೆ ಊಟ ಹಾಕುವಿರಾ?"


"ನಿನಗೆ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಲು ಬರುತ್ತೋ?" ಅವನು ಕೇಳಿದ


"ಹೌದು. ಬರುತ್ತೆ" ನಾನು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದೆ.


"ಸರಿ. ಹಾಗಾದರೆ ನನ್ನ ಜೊತೆ ಬಾ" ಎಂದು ಅವನು ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದ. ದೆಹಲಿ ಬೇಕರಿ ಅಂಗಡಿಯ ಮೇಲಿನ ರೂಮೊಂದರಲ್ಲಿ ಅವನು ವಾಸವಾಗಿದ್ದ. ನನ್ನನ್ನು ಬಾಲ್ಕನಿಯಲ್ಲಿ ಮಲಗಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದ. ಅಂದು ರಾತ್ರಿ ನಾನು ಮಾಡಿದ ಅಡಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿತ್ತೇನೋ ಅವನು ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಬೀದಿ ನಾಯಿಗೆ ಸುರಿದು ನನಗೆ ಹೊರಹೋಗುವಂತೆ ಹೇಳಿದ.


ನಾನು ರೂಮಿನ ಹೊರಗಡೆಯೇ ಮನವಿಪೂರ್ವಕ ಮುಖವನ್ನು ಹೊತ್ತು ಕುಳಿತುಕೊಂಡೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಬಿಟ್ಟ ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಿದ ಅವನಿಗೆ ನಗು ತಡೆಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬಳಿಕ, ಅವನು ನನಗೆ ಅಡಿಗೆ ಕಲಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ನನಗೆ ಓದುವುದನ್ನು, ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಕೂಡ ಹೇಳಿಕೊಡಲಾರಂಭಿಸಿದ. ನನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ನಾನೇ ಬರೆದ ಮೇಲೆ, ನನ್ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಮೂಡತೊಡಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ರೋಮಿ ನನಗೆ ಶಾಲೆ ಓದಿಕೊಂಡವರ  ಹಾಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಕೂಡಿ ,ಕಳೆಯುವ ಲೆಕ್ಕಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಿಕೊಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಅದನ್ನು ನಾನು ಕಲಿತರೆ, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಾನು ಸಾಧಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಮಿತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎನಿಸಿತು.


ರೋಮಿಯ ಜೊತೆ ಇರುವುದು ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎದ್ದ ತಕ್ಷಣ ಅವನಿಗೆ ಚಹಾ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಹೋಗಿ ತರಕಾರಿ ನಾನೇ ತರುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದೆರಡು ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ನಾನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದು ಅವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತೋ ಏನೋ, ಆದರೆ  ಯಾವುದೇ ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದನ್ನೂ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಗೊಡವೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.


ಅವನು ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸುದ್ದಿ, ಲೇಖನ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನಿಗೆ ಪ್ರತಿ ದಿನ ದುಡ್ಡು ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವಾಗಲೋ ಒಮ್ಮೆ ಅವನಿಗೆ ಹಣ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ದುಡ್ಡು ಬಂದ ಮರುದಿನವೇ ಅವನು ಅದನ್ನು ಆನಂದವಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದ. ಒಂದು ದಿನ ಸಂಜೆ ಅವನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ದುಡ್ಡು ಬಂದಿತ್ತು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ನೋಟಿನ ಕಟ್ಟನ್ನು ಒಂದು ಲಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಇಟ್ಟು, ಅದನ್ನು ತನ್ನ ತಲೆದಿಂಬಿನ ಅಡಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವನು ಆ ರಾತ್ರಿ ನಿದ್ದೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನೋಡಿದೆ.


ನಾನು ರೋಮಿಯ ಹತ್ತಿರ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಶುರು ಮಾಡಿ ತಿಂಗಳ ಮೇಲೆಯೇ ಕಳೆದಿತ್ತು. ಅವನು ನನ್ನನ್ನು ನಂಬಿದಷ್ಟು ಅದುವರೆಗೆ ಬೇರೆ ಯಾರು ನನ್ನನ್ನು ನಂಬಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೊ ದುರಾಸೆಯ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಿ, ಮೋಸ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ. ಆದರೆ ರೋಮಿಯಂತಹ ಒಳ್ಳೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮೋಸ ಮಾಡಲು ಸುಲಭದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಒಪ್ಪುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಿಚಾರ ಮಾಡಿ ನೋಡಿದೆ. ಅವನು ಹೇಗಿದ್ದರೂ ಈ ಹಣವನ್ನು ಯಾವುದೊ ಸ್ನೇಹಿತರ ಜೊತೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿ ಮುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮತ್ತು ನನಗೆ ಇದುವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಳ ಕೂಡ ಕೊಟ್ಟಿಲ್ಲ.


ರೋಮಿ ಶಾಂತವಾಗಿ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ದಿಂಬಿನ ಕೆಳಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿ ಯಾವುದೇ ಸದ್ದಾಗದಂತೆ ಆ ಲಕೋಟೆಯನ್ನು ಹೊರಗೆ ಎಳೆದೆ. ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲೇ ನಿಟ್ಟುಸಿರಿಟ್ಟ ರೋಮಿ. ತಡ ಮಾಡದೆ ಕೋಣೆಯ ಹೊರ ಬಂದು, ರೈಲ್ವೆ ಸ್ಟೇಷನ್ ಕಡೆಗೆ ಒಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ರಾತ್ರಿ ಹೊರಡುವ ಲಕ್ನೋ ರೈಲನ್ನು ಏರುವ ಇರಾದೆ ನನ್ನದಾಗಿತ್ತು. ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣ ಹತ್ತಿರವಾದೊಡನೆ, ಓಡುವುದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ನಡೆಯಲಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಲಕೋಟೆಯನ್ನು ತೆಗೆದು ಎಣಿಸಿದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಏಳು ನೂರಾ ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳಿದ್ದವು. ಒಂದೆರಡು ವಾರ ರಾಜನ ಹಾಗೆ ಮೆರೆಯಬಹುದು ಅಂದುಕೊಂಡೆ.


ನಿಲ್ದಾಣದ ಒಳಗೆ ಹೋದ ಮೇಲೆ ಟಿಕೆಟ್ ಏನೂ ನಾನು ಖರೀದಿಸಲಿಲ್ಲ. ನಾನು ಜೀವಮಾನದಲ್ಲೇ ಟಿಕೆಟ್ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಲಕ್ನೋ ರೈಲು ಆಗ ತಾನೇ ನಿಲ್ದಾಣ ಬಿಡುತ್ತಿತ್ತು. ಎಷ್ಟು ಜೋರಾಗಿ ಓಡಿದರೂ ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲೇ ಅದು ತಪ್ಪಿ ಹೋಯಿತು. ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ನಾನು ಒಬ್ಬನೇ ಉಳಿದು ಹೋದೆ. ರಾತ್ರಿ ಎಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವುದು ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಟ್ಟ ಜಾಗದಲ್ಲೇ ನಾನು ದೋಚಿ ಬಂದಿದ್ದೆ. ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಹೊರ ಬಂದು ಸುಮ್ಮನೆ ಬಜಾರಿನ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲೇ ನಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆ.


ನನ್ನ ಅಲ್ಪ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ವಸ್ತು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಮುಖ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದೆ. ದುರಾಸೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಗಾಬರಿ ಬಿದ್ದರೆ, ಶ್ರೀಮಂತರು ಕೋಪದ ಮುಖ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು ಬಡವರಾದರೆ ಅವರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಹತಾಶೆ ತೇಲುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರೋಮಿಯ ಮುಖದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆದ್ರೋಹ ಮಾತ್ರ ಕಾಣುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ವಿಷಯ ನನಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿತ್ತು.


ರಾತ್ರಿ ತಣ್ಣನೆಯ ಚಳಿ ಮೈ ಕೊರೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯ ಚಳಿ ಸಾಮಾನ್ಯವೇ? ಸ್ವಲ್ಪ ಮಳೆ ಕೂಡ ಬಂದು ನನ್ನನ್ನು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿತ್ತು. ರಸ್ತೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷುಕರು ಸಿಕ್ಕಿದ್ದನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡು ಮಲಗಿದ್ದರೆ. ನಾಯಿಗಳು ಕೂಡ ಮೈ ಮುದುಡಿ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಮಲಗಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಅಂಗಿಯೊಳಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಹಣದ ಲಕೋಟೆಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿದೆ. ಅದು ಕೂಡ ಮಳೆಗೆ ನೆನದು ಹೋಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ, ರೋಮಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದು ನನಗೆ ಅದರಿಂದ ಐದು ರೂಪಾಯಿ ಕೊಟ್ಟು ಸಿನೆಮಾಗೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದನೋ ಏನೋ? ಆದರೆ ಪೂರ್ತಿ ಹಣ ಈಗ ನನ್ನದೇ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದ ತಕ್ಷಣ ಅವನಿಗೆ ಚಹಾ ಮಾಡುವ ತಾಪತ್ರಯ ಇನ್ನಿಲ್ಲ. ಓದುವ, ಬರೆಯುವ ಸಮಸ್ಯೆಯೂ ಕೂಡ ಇನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಇಲ್ಲ.


ಅಯ್ಯೋ, ಓದುವುದು, ಬರೆಯುವುದು! ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡುವುದು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೆಲಸ. ಆದರೆ ಓದಿ, ಬರೆದು ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗುವುದು, ಅದೇನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾತೆ? ಅದು ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ನನಗೆ ನೂರಾರು ರೂಪಾಯಿ ದುಡಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನಾನು ಹಾಗಾಗಬೇಕೆಂದರೆ ನಾನು ರೋಮಿಯ ಹತ್ತಿರ ವಾಪಸಾಗಬೇಕು. ಅವಸರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ನಾನು ರೋಮಿಯ ಕೋಣೆ ತಲುಪಿದೆ. ರೋಮಿ ಇನ್ನೂ ಮಲಗೇ ಇದ್ದ. ಮೆತ್ತಗೆ, ಸದ್ದಾಗದಂತೆ ಆ ಲಕೋಟೆಯನ್ನು ದಿಂಬಿನ ಕೆಳಗೆ ಸೇರಿಸಿಬಿಟ್ಟೆ. ಅವನ ಉಸಿರು ನನ್ನ ಕೈ ತಾಕುತ್ತಿತ್ತು.


ನಾನು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎದ್ದೇಳುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ರೋಮಿ ಆಗಲೇ ಎದ್ದು ಚಹಾ ಮಾಡಿದ್ದ. ನನಗೂ ಕುಡಿಯಲು ಕೊಟ್ಟ.


"ನಿನ್ನೆ ನನಗೆ ದುಡ್ಡು ಬಂತು". ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ನೋಟು ನನಗೆ ಕೊಡುತ್ತ ರೋಮಿ ಹೇಳಿದ "ಇನ್ನು ಮೇಲೆ ನಿನಗೆ ಸಂಬಳ ಕೊಡಬಲ್ಲೆ"


ನನಗೆ ಭಾವಾವೇಶ ಉಂಟಾಯಿತು. ಕೈಯ್ಯಲ್ಲಿನ ನೋಟು ಇನ್ನೂ ಒದ್ದೆಯಾಗಿರುವುದು ನನ್ನ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂತು. ಅವನಿಗೆ ನಾನು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವನ ಬಾಯಿಂದ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವ ಮಾತುಗಳು, ಅಥವಾ ಅವನ ಕಣ್ಣೋಟ ಕೂಡ ಅವನಿಗೆ ವಿಷಯ ತಿಳಿದಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲಿಲ್ಲ.


"ಇವತ್ತಿನಿಂದ ಬರೆಯುವುದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸೋಣ" ಅವನು ನನಗೆ ಹೇಳಿದ.


ರೋಮಿ ಅತ್ಯಂತ ಅಪ್ಯಾಯಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ನನಗೆ ಕಾಣಿಸಿದ. ನನ್ನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಮಂದಹಾಸ ಮೂಡಿತು.