Monday, May 23, 2022

ಇಲ್ಲಿ ತಲೆಗಳು ಶಾಶ್ವತ ಅಲ್ಲ, ಕಿರೀಟ ಮಾತ್ರ ಶಾಶ್ವತ

ಸಂದೇಹವೇ ಬೇಡ. ಇದು KGF ಚಿತ್ರದ ಸಂಭಾಷಣೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಷ್ಟೇ  ಅಲ್ಲ, ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ ಬಾಕ್ಸ್ ಆಫೀಸ್ ಅಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದ ನಾಯಕರುಗಳೇ ಬೇರೆ. ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಈಗ ಬೇರೆಯವರು ಬಂದು ಕುಳಿತಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಮಾತು ಬರೀ ಚಿತ್ರರಂಗ ಆಳುವುದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತ ಎಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆ? ಕಿರೀಟಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿ ಇವೆಯೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಕೂಡ. ಹಿಂದೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತವನ್ನಾಳಿದ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯನ ಕಿರೀಟ ಅವನ ಮಗನ, ಮೊಮ್ಮಗನ ತಲೆ ಅಲಂಕರಿಸಿತು. ಕೊನೆಗೆ ಶತ್ರುಗಳ ಪಾಲಾಯಿತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಬೇರೆ ವಂಶಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ೨೧ ರಾಜರ ತಲೆ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಕಿರೀಟ ಕೊನೆಗೆ ಮಣ್ಣು ಪಾಲಾಯಿತು. KGF  ಚಿತ್ರದ ಸಂಭಾಷಣೆಯಂತೆ ಚದುರಂಗದಾಟದಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕ, ಮಂತ್ರಿ, ರಾಜ ಎಲ್ಲ ಸತ್ತು ಹೋದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೆ ಹೊಸ ಆಟ ಶುರು. ಆಗ ಹೊಸ ರಾಜ, ಹೊಸ ಮಂತ್ರಿ, ಹೊಸ ಸೈನಿಕ.

 

ಕಿರೀಟಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮರ್ಯಾದೆ ಇದ್ದ ತಲೆಗಳು ಅಪರೂಪ. ಮನುಷ್ಯನಿಗಿಂತ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕಿರೀಟಕ್ಕೆ ಇದ್ದ ಮರ್ಯಾದೆ ತಲೆಗೆ ಇಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ನೋಡಿ ಕಿರೀಟದ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ತಲೆಗಳ ಕಣ್ಣು. ಅವರು ತಲೆ ಮೇಲೆ ಕಿರೀಟ ಏರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯ ಎದುರಿಸಲು ತಯ್ಯಾರು. ಹಾಗಾಗಿ KGF ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದು ನಿಜ ಜೀವನದ ನಾಟಕೀಯ ರೂಪ ಮಾತ್ರ. ಸಾವಿರಾರು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ನಾಯಕನ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪೈಪೋಟಿ ಏರ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಬಲಶಾಲಿಗಳು ಕಿರೀಟ ಏರಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಸೋತವರೆಲ್ಲ ಮಣ್ಣು ಸೇರುತ್ತಿದ್ದರು. ಮುಂದೆ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜರ ಕಥೆ ಏನು ಬೇರಲ್ಲ. ಸೈನಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ಜಾಸ್ತಿ ಅಷ್ಟೇ. ಇಂದಿನ ಚುನಾವಣಾ ರಾಜಕೀಯಗಳು ರಕ್ತದ ಹೊಳೆ ಬದಲು ಹಣದ, ಹೆಂಡದ ಹೊಳೆ ಹರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉಪಾಯದಿಂದ ಅಪಾಯವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ದೇಶ ಮಾತ್ರ ಹಳೆಯದೇ. ಕಿರೀಟ.

 

KGF ಚಿತ್ರದ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಯಶಸ್ಸು ಮನುಷ್ಯ ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಮನುಷ್ಯನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಕಿರೀಟ ಏರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಸೆ ಅಡಗಿರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರದ ನಾಯಕ ರಾಕಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮಅಂತರಂಗವನ್ನೇ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ರಾಕಿ ಮನ ಮುಟ್ಟುವ ಸಂಭಾಷಣೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಶಿಳ್ಳೆ, ಚಪ್ಪಾಳೆಗಳು ಸಂದದ್ದು ಯಾರಿಗೆ ಎಂದುಕೊಂಡಿರಿ? ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಗಣಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗುವ ರಾಕಿ, ತೆರೆಯ ಮುಂದೆ ಕುಳಿತಿರುವ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಕೂಡ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದ ನಿಭಾಯಿಸಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಚಿತ್ರ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಗೆಲ್ಲಿಸಿದ್ದು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು. ಅವರು ಗೆಲ್ಲಿಸಿದ ಕಾರಣ, ರಾಕಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಕಂಡುಕೊಂಡದ್ದಕ್ಕೆ

 

ಭಾಗ ರಲ್ಲಿದ ರಾಕಿ ತಾಯಿಯ ಸಂಭಾಷಣೆ 'ಗುಂಪು ಕಟ್ಟಿ ಹೊಡೆಯೋಕೆ ಹೋಗಿದ್ದೆನೋ? ಒಬ್ಬನೇ ಹೋಗಿ ಹೊಡೆದು ಬಾ" ಎನ್ನುವ ಮಾತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು ಭಾಗ ರಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಮಗ ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ ಹೇಳುವ 'ಭೂಮಿ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಬಂಗಾರ ಎಲ್ಲ ನಿನಗೆ ತಂದು ಕೊಡುತ್ತೇನೆ' ಎನ್ನುವ ಸಂಭಾಷಣೆ ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂತರಂಗದ ಆಸೆಗಳ ಮುಂದೆ ವಿವೇಚನೆ ಎಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯ? ಮನುಷ್ಯ ಯಾವತ್ತಿಗೂ ಬದುಕಿದ್ದು ಹಾಗೇನೇ. ರೀತಿ-ನೀತಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆಸೆಗಳ ಸಾಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅಪಾಯಗಳಿಗೆ ಎದೆಯೊಡ್ಡುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ.  ಅವನ ಆಸೆಗಳ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವುದು ಕಿರೀಟ. ಅದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ತಲೆಗಳು ಶಾಶ್ವತ ಅಲ್ಲ, ಕಿರೀಟ ಮಾತ್ರ ಶಾಶ್ವತ.

Sunday, May 22, 2022

Risks and Rewards are not symmetrical

We often hear people say, “There is no payoff without a risk”. It is commonsense. But they further go on to say, “Higher the risk, higher the reward”. Now they tend to equate both risks and rewards. They say you must take higher risks and if you are lucky, you are going to do big in life. Here is where I disagree. Let me explain.

 

Dumb luck won’t reduce risk

Have you heard of people who died taking selfies at dangerous places? They seem to have misjudged the risks and rewards. On the similar line, let us do a thought experiment which all of us can easily understand. Put a bullet randomly in one of the six slots of a revolver and point it to your head and pull the trigger. If nothing happened, bravo, you were lucky. If you want to ride on that luck and take another chance, you also need to realize that your luck would reduce in the next chance, and you can’t be lucky more than five times in a row. Though this was an extreme example, people tend to take chances without understanding the risks they are facing.

 

Risks are difficult to know and quantify in advance

Look at any advertisement, pamphlet or a sales pitch, benefits are written in colorful, bold, and large fonts. How about risks? They are written in fine print. Even if you tried to read it, it is written in a language only lawyers can understand. All those salesmen want you to just ignore the risks, take a leap of faith and just believe what they are saying.

Many a times, it is hard to know what risks we are facing. If we understand the risks by experience or through research, it is difficult to quantify them. Let us say you drive a car. The potential risk is you can meet with an accident. But before the accident happens, you can’t estimate the damage. So, the insurance you have may or may not cover for all expenses. All our risk management exercises are based on estimates only. You will never know the damage beforehand.

 

What the wise say and do?

Warren Buffett, the legendary investor, has a favorite rule for investing. It is “Never lose the money”. His second favorite rule is, “Don’t forget the first rule”. If you don’t want to lose money, you need to understand all the ways and means you would lose money and block or manage each of them. What he meant was, you need to understand the risks well before you plan for an investment. That is more important than understanding the rewards. It is not easy task. But if you want to earn consistent rewards, you will have to manage your risks well.

 

Risks and Rewards are asymmetrical

A lottery ticket you bought for a few rupees can win you an unproportionate sum. Similarly, a small reward of picking coins in front of a steam roller can expose you to a disproportionate risk of losing your life. Risk and reward are not symmetrical in many (or most) cases. As you gain experience and improve your understanding of risks and rewards, you will notice two different combinations of risk-reward payoff. There are high risk, low reward situations. Similarly, there are low risk and high reward scenarios as well. Avoiding high risk and low reward bets is a no brainer. But when your judgment has improved and a low risk - high reward situation presents to you itself (they are difficult to find if you go on searching for them), you want to increase your bets on them. You are likely to receive a huge pay-off from it. They won’t come often but you want to wait for them and play when odds are not against you. Such opportunities do come routinely in all asset classes (Equity, Debt, Commodities and Real Estate). Not only in investments, but such scenario would also present themselves in other walks of life too. All you want to do in the meantime is improving your judgement of assessing the risks and rewards.

 

My journey

I had to lose lots of money, go through emotional pain, and then study various literature on risk to learn the lesson. But I have recovered my losses and doing better now as I am reaching the verge of financial freedom. What helped me the most were teachings of Buffett-Munger duo, podcast of Naval Ravikant and the books of Daniel Kahneman and Nassim Taleb. Learning about risks is counter intuitive, it won’t come easily like understanding of rewards. But without it, forget growing your capital, you are likely to lose it. Don’t be neither a pessimist or optimist, remove all those lenses and see if you can understand the risks as good as rewards of the given situation. If you don’t get a clear picture, it is better let go of the opportunity and continue honing your judgement through extensive reading, deep dive through of various case studies and taking small bets to validate your learning. When you are ready, it will be only a matter of time for the opportunities to present themselves. And the byproduct of better judgement, patience, would also keep you sane and helps you hang on till rewards materialize.


Further Reading, Listening and Watching:

1. Books by Nassim Taleb: Fooled by Randomness, Black Swan and Skin in the Game

2. Books by Daneil Kahneman: Thinking Fast and Slow, Noise

3. Naval Ravikant's podcast: How to Get Rich

4. Videos of Warren Buffett and Charlie Munger

Thursday, May 19, 2022

Movie Review: Lunana: A Yak in the Classroom

ಭೂತಾನ್ ದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಥಿಂಫು ವಿನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಒಬ್ಬ ಯುವಕ. ಆಗ ತಾನೇ ಶಿಕ್ಷಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಮುಗಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಹಾಡುಗಾರನಾಗುವ ಮತ್ತು ಅದನ್ನೇ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಗೆ ಹೋಗುವ ಆಸೆ. ಅವನ ಇಷ್ಟಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಅವನಿಗೆ 'ಲುನಾನಾ' ಎನ್ನುವ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷಕನಾಗಿ ಹೋಗುವುದಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವನು ಒಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ಬಸ್ ಪ್ರಯಾಣ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಕಾಲು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ದಿನದ ಹಾದಿ ಆ ಹಳ್ಳಿಗೆ. ಅವನಿಗೆ ಸಹಾಯವಾಗಲೆಂದು ಇಬ್ಬರು ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಜೊತೆಗಾರರು. ಪ್ರಯಾಸ ಪಟ್ಟು ಆಧುನಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಯಾವೂ ಇಲ್ಲದ ಆ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಅವನು ತಲುಪುತ್ತಾನೆ. ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಭೋದಿಸಲು ಕಪ್ಪು ಹಲಗೆ ಕೂಡ ಇರದದ್ದು ನೋಡಿ ಅವನಿಗೆ ಭ್ರಮ ನಿರಸನ ಆಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಸ್ವಾಗತ ಕೋರಲು ಹಳ್ಳಿಯವರೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿರುತ್ತಾರೆ. ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಪ್ರಕೃತಿಯ ರಮ್ಯ ರಮಣೀಯ ಸೌಂದರ್ಯ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಆದರೆ ಅವ್ಯಾವು ಅವನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನು ಆದಷ್ಟು ಬೇಗ ಅಲ್ಲಿಂದ ವಾಪಸ್ಸು ಹೊರಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ.


ಮರುದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಅವನಿಗೆ ಪುಟಾಣಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯೊಬ್ಬಳು ಬಂದು ಎಬ್ಬಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅಲ್ಲಿರುವ ಸ್ವಲ್ಪೇ ಜನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಕಲಿಕಾ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಅವನಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇರುವಷ್ಟು ದಿನ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿರುವ ಜನ ಅವನನ್ನು ತಮ್ಮ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕೆಂದೇ ಬಂದಿರುವ ಮನುಷ್ಯ ಎಂದು ನೋಡುವುದು ಅವನ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಡಿಗೆಗೆ ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಸಲು ಒಣಗಿದ ಸೆಗಣಿ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಅಲೆಯುವ ಅವನಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗದಂತೆ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಯಾಕ್ (ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶದ ಎಮ್ಮೆ) ತಂದು ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಇದ್ದಿಲನ್ನು ಶಾಲೆಯ ಒಂದು ಗೋಡೆಗೆ ಬಳಿದು ಕಪ್ಪು ಹಲಗೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಚಿತ್ರ ನಾಯಕ. ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದು ಶಾಲೆಗೇ ಬೇಕಾದ ಕಲಿಕಾ ಸಾಮಗ್ರಿಯನ್ನು ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕೆ ಭರದಿಂದ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತ ನಾಯಕನಿಗೆ ಒಬ್ಬ ಹಾಡುಗಾರ್ತಿಯ ಪರಿಚಯ ಆಗುತ್ತದೆ. (ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ನಾಯಕಿಯು ಕೂಡ ಬೇಕಲ್ಲವೇ?). ಅವಳು ಅವನಿಗೆ ತನ್ನ ಹಾಡು ಕಲಿಸುತ್ತ ನಾಯಕನಿಗೆ ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ವಾಸ ಬರೀ ಸಹನೀಯ ಅಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲ, ಇಷ್ಟ ಕೂಡ ಆಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.


ಕೆಲ ತಿಂಗಳು ಕಳೆದು ಚಳಿಗಾಲ ಆರಂಭ. ಮಂಜು ಬಿದ್ದು ಹಳ್ಳಿಯ ದಾರಿ ಮುಚ್ಚಿ ಹೋಗುವ ಸಮಯ ಬಂದು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ನಾಯಕ ತನ್ನ ಊರಿಗೆ ಮರಳಿ ಮತ್ತೆ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮರಳುವಂತೆ ಊರಿನವರೆಲ್ಲ ಅವನಿಗೆ ಕೋರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ನಾಯಕಿ ಕೂಡ ಭಾರವಾದ ಹೃದಯದಿಂದ ಅವನಿಗೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಅಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ದೇಶದ ವೀಸಾ ಕೈ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ.


ಮುಂದಿನ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ನಾಯಕ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ದೇಶದ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಒಂದರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗಿಟಾರ್ ಬಾರಿಸುತ್ತ ಹಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿರುವ ಯಾರಿಗೂ ಅವನ ಮೇಲೆ ಗಮನವೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ನಾಯಕ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಹಾಡು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಲುನಾನಾ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಿತಿದ್ದ ಹಾಡು ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ.


ಭೂತಾನ್ ದೇಶದ ಈ ಚಿತ್ರ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ಸೊಬಗೇ ಮೈ  ತಳೆದಂತಿರುವ ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ನಿಸರ್ಗ ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು 'ಶಿಕ್ಷಕ ಭವಿಷ್ಯ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ' ಎನ್ನುವ ಸಂಭಾಷಣೆ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ.

(Lunana: A Yak in the Classroom is avialable on Amazon Prime)