ನೋವು ಮರೆತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಗುರುತು

ಕೆಲ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಫೀಸ್ ನಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಂದು NGO ಕಡೆಯಿಂದ ಒಂದು ಪ್ರಸ್ತುತಿ ಇದೆ ಎಂದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. ಅದು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ವಾಹನ ಚಲಾಯಿಸುವಾಗ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಇತರರ ಮೇಲೆ ಸಹಾನುಭೂತಿ ತೋರಿಸುವುದು ಅದರ ಕುರಿತಾಗಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯೊಬ್ಬ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿಯೇ ಬಿಟ್ಟ 'ನಿಮಗೇಕೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ?' ಅವರು ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ಉತ್ತರಿಸಿದರು. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯಾಗಿದ್ದ ಅವರ ಮಗಳ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬ ಲಾರಿ ಹತ್ತಿಸಿ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲದೆ ಹೋಗಿದ್ದ. ಬೇರೆಯವರು ಗಮನಿಸುವದಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅವಳು ತೀವ್ರ ರಕ್ತಸಾವ್ರದಿಂದ ಅಸು ನೀಗಿದ್ದಳು. ಅದನ್ನು ಆತ ನಮಗೆ ಯಾವುದೇ ನೋವಿಲ್ಲದೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದ. ಮತ್ತು ಆ ಘಟನೆ ಒಂದು NGO ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಕಾರಣ ಆಯಿತು ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದ.

ಯಾರೇ ಆಗಲಿ, ತೀವ್ರ ನೋವಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಾಗ ಖಿನ್ನತೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅದು ತಮಗೆ ಏಕೆ ಆಯಿತು ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮತ್ತೆ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. 'ಸಾವಿರದ ಮನೆಯಿಂದ ಸಾಸಿವೆ ತಾ' ಎಂದ ಬುದ್ಧ ಅದು ಎಲ್ಲರಿಗೆ ಸಹಜ ಎನ್ನುವ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟದ್ದನಲ್ಲವೇ? ಹಾಗೆಯೆ ಆ ನೋವನ್ನು ಭರಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಅದು ಬೇರೆಯ ತರಹದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ತಾವು ಕಲಿಯಬೇಕಾದ್ದು ಏನು ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಅವರಿಗೆ ಖಿನ್ನತೆಯಿಂದ ಹೊರ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆ ತರಹ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಆಗಬಾರದು ಎಂದರೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಅನ್ನುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವದರೊಂದಿಗೆ ಆ ದುಃಖ ಬಹತೇಕ ಮರೆಯಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಅದು ನೋವು ಮರೆತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಗುರುತು.

ಲೋಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಾಡಿದ ಜನರ ಜೀವನ ಗಮನಿಸಿ ನೋಡಿ. ಅವರು ಮಠ ಕಟ್ಟಿದ್ದು, ಕೆರೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದು ಜನ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಎಂದು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಅನಿಸಿದರೂ, ಅದು ಅವರು ತಮ್ಮ ನೋವು ಮರೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕೊನೆಯ ಹಂತ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ನೋವು ತಿನ್ನದ ಮನುಷ್ಯ ಸ್ವಾರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಾಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಆದರೆ ತಾಯಿಯನ್ನು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಇಲ್ಲದೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಮನುಷ್ಯ, ತಮ್ಮೂರಿನಲ್ಲೆಯೇ ಹೊಸ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಕಟ್ಟಿಸಲು ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ತಾನು ಕಲಿತುಕೊಂಡ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಇತರ ಒಳಿತಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾನೆ. ಅನಾಥರಾಗಿ ಬೆಳೆದವರು ಅನಾಥಾಶ್ರಮ ಕಟ್ಟಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ. ಸಮಾಜದಿಂದ ತುಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದವರು, ಅದನ್ನು ತಮ್ಮದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಗಾಂಧಿ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಆಗುತ್ತಾರೆ.

ಅದನ್ನು ಅವರು ಬರೀ ಸಮಾಜ ಸೇವೆಗೆಂದು ಮಾಡಿದರು ಎಂದುಕೊಳ್ಳಬೇಡಿ. ಮನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಅದು ಅವರ ತಮ್ಮ ಆಂತರಿಕ ದಳ್ಳುರಿ ಶಮನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಒಂದು ಭಾಗ ಆಗಿತ್ತು ಅಷ್ಟೇ. ಅದು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನೋವುಂಡ ಮನುಷ್ಯ ಮುಂದೆ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧಕ ಆಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನೋವುಗಳು ಕೊನೆ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ ಅವುಗಳು ಸಾವು ಬೇಗ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧನ ಅಷ್ಟೇ.

ಯಾವುದೇ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ ನೋವು ನೋಡುತ್ತಾ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬುದ್ಧ ಜ್ಞಾನಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುವ ಬದಲು ಅಲೆದಾಡುತ್ತ ಜನರ ಅಜ್ಞಾನ ಕಳೆಯುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ. ತನ್ನ ಹುಡುಕಾಟದ ನೋವು ಇತರರಿಗೆ ಆಗದೆ ಇರಲಿ ಎಂದು ತಾನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದನ್ನು ಇತರರಿಗೆ ತಿಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ. ಅದು ಅವನು ತನ್ನ ನೋವು ಮರೆತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಗುರುತು ಆಗಿತ್ತು.

ಊರಿಂಗೆ ದಾರಿಯನು ಆರು ತೋರಿದಡೇನು

ಸರ್ವಜ್ಞನನ್ನು ನೀವು ಕವಿ ಎನ್ನುವಿರೋ, ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಎನ್ನುವಿರೋ, ಯೋಗಿ ಎನ್ನುವಿರೋ ಅಥವಾ ಗುರು ಎನ್ನುವಿರೋ, ಇಲ್ಲವೇ ಶರಣ ಎನ್ನುವಿರೋ?

 

ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಿಗೆ ಸರಿ ಹೊಂದುವಂತೆ ಮನುಷ್ಯ ಜೀವನದ ಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳನ್ನು ಸರಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಿ ತ್ರಿಪದಿ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಈತನ ಜೀವನ ಅನುಭವವು ವೈವಿಧ್ಯಮಯದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು. ಆತ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಹೀಗೆ:

 

'ಸರ್ವಜ್ಞನೆಂಬುವನು ಗರ್ವದಿಂದಾದವನೆ?

ಸರ್ವರೊಳಂದು ನುಡಿಗಲಿತು ವಿದ್ಯದ

ಪರ್ವತವೇ ಆದ ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

ಆತ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರ ಬದುಕನ್ನು, ಅವರ ಮೌಢ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ರಚಿಸಿದ ವಚನಗಳು ಅನೇಕ. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು:

 

'ಚಿತ್ತವಿಲ್ಲದೆ ಗುಡಿಯ ಸುತ್ತಿದೆಡೆ ಫಲವೇನು?

ಎತ್ತು ಗಾಣವನು ಹೊತ್ತು ತಾ ನಿತ್ಯದಿ

ಸುತ್ತಿ ಬಂದಂತೆ ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

ಇದು ಭಕ್ತಿಯಿರದ ಜನರ ಕುರಿತು ಆದರೆ, ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡವರ ಕುರಿತು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನ ಇದೆ:

 

'ಮನದಲ್ಲಿ ನೆನೆವಂಗೆ, ಮನೆಯೇನು ಮಠವೇನು?

ಮನದಲ್ಲಿ ನೆನೆಯದಿರುವವನು ದೇಗುಲದ

ಕೊನೆಯಲ್ಲಿದ್ದೆನು ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

'ಜಾತಿ ಹೀನನ ಮನೆ ಜ್ಯೋತಿ ತಾ ಹೀನವೇ?' ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ ಸರ್ವಜ್ಞ ನಿಜ ಅರಿವಿನೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವ ದಾರಿಯನ್ನು ಕೂಡ ತೋರುತ್ತಾನೆ.

 

'ಏನಾದಡೇನಯ್ಯಾ ತಾನಾಗದನ್ನಕ್ಕ

ತಾನಾಗಿ ತನ್ನನ್ನರಿದವನು ಲೋಕದಲಿ

ಏನಾದಡೇನು ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

ಹಾಗೆಯೆ ಜೀವನವು ಋಣ ಮುಗಿಯುವ ತನಕ ಎನ್ನುವ ಎಚ್ಚರ ಕೂಡ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ.

 

'ಎಣ್ಣೆ ಬೆಣ್ಣೆಯ ಋಣವು, ಅನ್ನ ವಸ್ತ್ರದ ಋಣವು,

ಹೊನ್ನು ಹೆಣ್ಣಿನ ಋಣ ತೀರಿದಾಕ್ಷಣದಿ

ಮಣ್ಣು ಪಾಲೆಂದ ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

'ಸಿರಿ ಬಂದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಕರೆದು ದಾನವ ಮಾಡು' ಎಂದ ಸರ್ವಜ್ಞ 'ಕೊಟ್ಟಿದ್ದು ತನಗೆ, ಬಚ್ಚಿಟ್ಟಿದ್ದು ಪರರಿಗೆ' ಎನ್ನುವ ಸತ್ಯ ಕೂಡ ಸಾರಿದ. ಪರಮಾರ್ಥಗಳನ್ನಲ್ಲದೆ ಸಮಾಜಮುಖಿ ವಚನಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಅವನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.

 

'ಅಜ್ಜಿಯಿಲ್ಲದ ಮನೆ, ಮಜ್ಜಿಗೆಯಿಲ್ಲದ ಊಟ ಲಜ್ಜೆಗೇಡೆಂದ' ಸರ್ವಜ್ಞ 'ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಸೋತವನಿಗಿದಿರಿಲ್ಲ' ಎನ್ನುವ ಕಿವಿ ಮಾತು ಕೂಡ ಹೇಳಿದ.

 

'ಹೆಣ್ಣಿಂದ ಕೆಟ್ಟ ದಶಕಂಠ, ಕೌರವನು ಮಣ್ಣಿಂದ ಕೆಡನೆ?' ಎಂದು ಹೇಳಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತಗಳ ಸಾರವನ್ನು ಒಂದೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆ ಮೆರೆದ.

 

'ಕೋಟಿವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಟಿ ವಿದ್ಯೆಯೇ ಮೇಲು' ಎಂದ ಸರ್ವಜ್ಞ ಸಾಲದ ಅನುಭವ ಹೇಳಲು ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ.

 

'ಸಾಲವನು ಕೊಂಬಾಗ ಹಾಲು ಹಣ್ಣು ಉಂಡಂತೆ

ಸಾಲಿಗನು ಬಂದು ಎಳೆವಾಗ ಕಿಬ್ಬದಿಯ

ಕೀಲು ಮುರಿದಂತೆ ಸರ್ವಜ್ಞ'

 

ತಾನು ಬದುಕಿದ ಕಾಲದ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಅನುಭವಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟಾಗಿಸಿ ತನ್ನ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮೆರೆದ ಸರ್ವಜ್ಞ. 'ಊರಿಂಗೆ ದಾರಿಯನು, ಆರು ತೋರಿದಡೇನು' ಎಂದು ಕೇಳಿದ ಸರ್ವಜ್ಞ ಬದುಕಿಗೆ ದಾರಿದೀಪ ತೋರುವ ಶರಣ ಕೂಡ ಹೌದಲ್ಲವೇ.

Book Review: Chip War by Chris Muller

Chip making technology is the latest driver of economic progress and provides a dominating power to the countries which possess it. It is like what nuclear weapons did to the second world war and how the crude oil became central to geopolitics in the recent past.

 

This book is not only about the war. The first half of this book is about the biography of the semiconductor industry. What was initially meant for defense equipment and space program of the US, found way into personal computers. As Moore’s law came into play, chip volumes grew as their prices were reduced and new applications & devices got built. Chips with increasing computing capacity were soon to be found everywhere from handheld devices to servers and they became integral part of many equipment control systems. As they moved from lab to commercial market worldwide, many billion-dollar companies got created in the chip industry. Competition among them shaped the industry, while benefitting consumers.

 

Though chip making took birth in the Silicon Valley of the US, it found a strong contender in Japan in the 80’s and 90’s. A decade later, South Korean companies began making their presence felt with raging price wars. And later the chip making process was honed to perfection by TSMC in Taiwan. While the dominance got moved from one country to another, there were many failed attempts too. Russia had missed the bus despite its many attempts which did not yield desired results. China did not want to be left behind. It’s huge investments during last few years has multiplied the chip making capacity it has on its land. It did not go all well for China as geopolitics came into play and the restrictions to acquire latest chip making technology began to hinder its ambitions to rule the chip market.

 

Technological progress drives the costs down in this industry. And the progress comes from the combined effort of end device makers, chip makers, equipment makers and their suppliers. It is hard to duplicate the entire ecosystem and the interplay between them. This book makes you aware of all of those things.

 

If you happen to be working in the semiconductor industry, you will enjoy reading this well-written book. Its style is a mix of a biography book and that of a popular science book. You will not only know about the companies in this industry, but also the people who made it possible and the personalities of many founders and technologists as they influenced the outcome. This book is not to be read in a single sitting as it packs lots of information which can be digested well when read slowly and pondered over.

ಓದಿದ ಪುಸ್ತಕ: ಹಸ್ತಿನಾವತಿ (ಲೇಖಕರು: ಜೋಗಿ)

ತನ್ನ ಶ್ರಮದಿಂದ ಪಕ್ಷ ಕಟ್ಟಿ, ಚುನಾವಣೆ ಗೆದ್ದು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, ಪಕ್ಷದ ಹಿತಕ್ಕೆ ಏನಾದರು ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧನಿರುವ ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ಅವರನ್ನು ದೂಷಣೆಗೆ ಈಡು ಮಾಡಲು ತಂತ್ರ ರೂಪಿಸುವ ಎದುರಾಳಿ ಪಕ್ಷ, ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತಮ್ಮ ಸ್ವಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಬೆದರಿಕೆ ಒಡ್ಡುವ ಅನೇಕ ಜನ. ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿತಂತ್ರ ಹೆಣೆಯುವ, ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸುವ, ತೆರೆ ಮರೆಯಲ್ಲೇ ಆತಂಕಕಾರಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಹೊಣೆ ಹೊತ್ತ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ಸಹದೇವ.

ಚುನಾವಣೆ ಹತ್ತಿರ ಬಂದಾಗ ರಾಜಕೀಯ ಸನ್ಯಾಸ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಇಂಗಿತ ಪ್ರಧಾನಿ  ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿದಾಗ, ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಗಾಬರಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅವರಿಲ್ಲದೆ ಇದ್ದರೆ ಚುನಾವಣೆ ಸೋಲುವ ಭೀತಿ. ಪಕ್ಷದ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಸ್ಟ್ರಾಟಜಿಸ್ಟ್ ಆದ ಸಹದೇವನಿಗೆ ಅದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೆಗಲೇರುತ್ತದೆ. ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಸಹದೇವ ಕೆದಕುತ್ತಾ ಹೋದಾಗ ಪ್ರಧಾನಿಯ ಹಿಂದಿನ ಜೀವನ, ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದ ಒಬ್ಬ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಅವರನ್ನು ಬೆದರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿರುವುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಕಾದಂಬರಿಗೆ ಹೊಸ ಪಾತ್ರಗಳು ಸೇರುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತವೆ.

ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆ-ಪ್ರತಿತಂತ್ರ ಹೂಡುವ ಎಲ್ಲ ಮನುಷ್ಯರಿಗೂ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜೀವನ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಹದೇವನಿಗೂ ಅವನ ತಾಯಿಯಿದ್ದಾಳೆ. ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ನೆರವಾಗುವ ಸಹಾಯಕಿ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ನೇಹಿತೆ ಇದ್ದಾಳೆ. ರಹಸ್ಯ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗಲು ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರೀ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಇದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಯೆ ಅವನನ್ನು ಹಣಿಯಲು ಎತ್ನಿಸುವ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳು ಕೂಡ. ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯ ಗೊತ್ತಾಗದಂತೆ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸುವ ಸಹದೇವನಿಗೆ ಅವನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗೊಂದಲಗಳಿವೆ. ಅದನ್ನು ಮೀರಿ ಅವನು ತನ್ನ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ನಿಭಾಯಿಸಬೇಕು. ತನ್ನ ಪಕ್ಷದ ಹಿತ ಕಾಯಬೇಕು.

ಉಳಿದ ಪಾತ್ರಗಳಾದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ಸಹದೇವನ ತಾಯಿ, ಸ್ನೇಹಿತೆ, ಅವನ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅವರದೇ ಆದ ಮಿತಿಗಳಿವೆ. ಅವರದ್ದೇ ಆದ ಇತಿಹಾಸ ಇದೆ. ಹಾಗೆಯೆ ನಂಬಿಕೆ, ಆಸೆಗಳು ಕೂಡ.

ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಪರಿಹಾರ ಕಾಣಲು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸ್ನೇಹಿತ ಒಬ್ಬರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಠಿಕಾಣಿ ಹೂಡುವ ಸಹದೇವನಿಗೆ ಹೊಸ ಜನರ ಮತ್ತು ಜೀವನದ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳ ಪರಿಚಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತ ಬರೆದ ವ್ಯಾಸರ ಪಾತ್ರ ಅವನಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇರುವವರಿಂದ ತಾನು ಬೇರೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸುವ ಅವನು ಕ್ರಮೇಣ ಅವರಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲವು ರಾಜಕೀಯದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಎನ್ನುವ ಅವನ ನಿಲುವು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಮದುವೆ ಆಗುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಐವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹೊಸತನ ಬರುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಕೊನೆ ಎಲ್ಲಿ? ಭಾರತ ಇರುವವರೆಗೆ ಮಹಾಭಾರತ ಇರಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಅಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರಗಳಷ್ಟೇ ಅಭಿನಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಕೂಡ ಮೂಕ ಅಭಿನಯ ನೀಡುವವರೇ.

ಕಾದಂಬರಿಯ ಹಲವಾರು ಪುಟಗಳು ಮನೋಜ್ಞವಾಗಿ ಚಿತ್ರಗೊಂಡಿವೆ. "ಸಂಭವಾಮಿ ಯುಗೇ ಯುಗೇ" ಎನ್ನುವ ವ್ಯಾಸ, ದೇಶದ ಪ್ರಗತಿ ಬಯಸುವ ಪ್ರಧಾನಿ, ಪಕ್ಷದ ಹಿತ ಬಯಸುವ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ಬದುಕಿನ ಸಣ್ಣ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಆನಂದಿಸುವ ಸಹದೇವನ ಗೆಳತಿ ಹೀಗೆ ಕಾದಂಬರಿಯ ಎಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳು ಹದವಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.

ಕ್ಲಿಷ್ಟ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಅಕ್ಷರದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಸುವ ಲೇಖಕ ಜೋಗಿಯವರಿಗೆ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು. ಒಬ್ಬರ ಬಾಯಿಂದ ಇನ್ನೊಬರಿಗೆ ತಲುಪಿದ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಥೆ ಹೇಳಿದವರ ಪ್ರಜ್ಞೆಯು ಕೂಡ ಕಥೆಯಾದಂತೆ, ಹಸ್ತಿನಾವತಿ ಓದಿದ, ಅದನ್ನು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನಮ್ಮ ಕಥೆಯು ಕೂಡ ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಸನ ಭಾರತ, ಜೋಗಿಯ ಭಾರತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಅದು ಓದುಗರ ಭಾರತವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಇರುವುದಿಲ್ಲ

ಅದು ೧೯೯೩ ನೇ ವರ್ಷ. ನಾನಾಗ ರಾಯಚೂರಿನಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದುಕೊಂಡು ಪಿ.ಯು.ಸಿ. ಓದುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆಗ ನೋಡಿದ ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರ 'ರಂಗ್'. ಅದು ನಟಿ ದಿವ್ಯಾ ಭಾರತಿಯ ಕೊನೆಯ ಚಿತ್ರ. ಅದಕ್ಕೆ ಏನೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ಕಾಲೇಜಿನ ಮಿತ್ರರೆಲ್ಲ ಆ ಚಿತ್ರ ನೋಡಲು ಹೋಗಿದ್ದೆವು. ಆ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಹೀರೋಯಿನ್ ಗಳು. ನನಗೆ ದಿವ್ಯಾ ಭಾರತಿಗಿಂತ ಎರಡನೆಯ ಹೀರೋಯಿನ್ ಆಯೇಷಾ ಜುಲ್ಕಾಳ ಅಭಿನಯ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ಎನಿಸಿತ್ತು. ಅದನ್ನೇ ಸ್ನೇಹಿತನಿಗೆ ಹೇಳಿದರೆ ಊರ ಜನ ಏನು ಇಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ನೋಡು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದ. ಆ ಚಿತ್ರದ ಒಂದು ಹಾಡು ನನಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗಿ ನನ್ನ ನೆನಪಿನಾಳಕ್ಕೆ ಸೇರಿ ಹೋಗಿತ್ತು. ಅದು: 

'ಹರ್ ಸವಾಲ್ ಕಾ ಜವಾಬ್ ನಹಿ ಮಿಲ್ ಸಕ್ತಾ, 

ಮೇರಾ ಪ್ಯಾರ್ ಕಾ ಹಿಸಾಬ್ ನಹಿ ಮಿಲ್ ಸಕ್ತಾ' 

(ಅನುವಾದ: 

ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ

ನನ್ನ ಪ್ರೀತಿ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ)

ಎನ್ನುವ ಹಾಡು. ಅದು ಪ್ರೇಮಿಗಳು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಹಾಡುವ ಹಾಡು ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅದು ದುಃಖದ ಸನ್ನಿವೇಶಕ್ಕೂ ಅಷ್ಟೇ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ವಿಷಯ ನನಗೆ ತಿಳಿಯಲು ಮೂವತ್ತು ವರುಷಗಳು ಹಿಡಿಯಿತು.

ವಿಚಾರ ಮಾಡಿ ನೋಡಿ. ಹಣ, ಆಸ್ತಿಗಳು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಕ್ಕೆ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಪ್ರೀತಿ, ಪ್ರೇಮ, ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಅಳತೆ ಮಾಡುವಿರಿ? ನಿಮ್ಮ ಮಗುವನ್ನು ಅದು ತನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಪ್ರೀತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿ ನೋಡಿ. ಅದು ಎದೆ ಉಬ್ಬಿಸಿ, ಕೈಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಸಾಧ್ಯವೋ ಅಷ್ಟು ಅಗಲ ಮಾಡಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ 'ಇಷ್ಟು' ಎಂದು. ಆ ಮಗು ದೊಡ್ಡವನಾಗಿ ಮೋಸದ ಅನುಭವ ಆದ ಮೇಲೆ ಕೇಳಿ ನೋಡಿ, ಮೋಸ ಹೋದ ನೋವು ಎಷ್ಟು ಎಂದು. ಅದು ಮತ್ತೆ ಕೈ ಅಗಲ ಮಾಡಿ ಹೇಳುವ ಗೋಜಿಗೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಕಣ್ಣಿನಾಳದಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಉತ್ತರ ಸಿಕ್ಕಿರುತ್ತದೆ.  ಸಮುದ್ರದಾಳವನ್ನು ಉಸಿರು ಬಿಗಿದಿಡಿದುಕೊಂಡು ಅಳತೆ ಮಾಡುವ ಧೀರರಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಹೃದಯದ ಆಳವನ್ನು ಅಳತೆ ಮಾಡಿದವರು ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ?

ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಮೋಸ ಒಂದೇ ನಾಣ್ಯದ ಎರಡು ಮುಖಗಳು. ನೀವು ನಂಬಿದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮೋಸ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯ. ನಂಬದೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯ ಮೋಸ? ನೀವು ಎಷ್ಟು ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದೀರೋ, ಅಷ್ಟು ಆಳದ ಮೋಸ ಸಾಧ್ಯ. ನಂಬದೆ ಜೀವನ ಸಾಧ್ಯ ಇಲ್ಲ, ಹಾಗೆಯೆ ಮೋಸ ಹೋಗದೆ ಬದುಕಲು ಕೂಡ ಸಾಧ್ಯ ಇಲ್ಲ. ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಕ್ಕೆ ಸಿಗದ ನೋವುಗಳಿಗೆ ಮದ್ದಿಲ್ಲ. ಅವರು ನಿಮಗೆ ಏಕೆ ಮೋಸ ಮಾಡಿದರು ಅಥವಾ ಮೋಸ ಹೋಗುವಷ್ಟು ಅವಿವೇಕಿ ನೀವೇಕೆ ಆಗಿದ್ದೀರಿ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ನಿಮಗೆ ಸಮಂಜಸ ಉತ್ತರ ಸಿಗದೇ ಹೋಗಬಹುದು. ಅದನ್ನೇ ವಿಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಾ ಕೂಡುವ ಬದಲು ಸುಮ್ಮನೆ ಹಾಡು ಕೇಳಿ:

'ಹರ್ ಸವಾಲ್ ಕಾ ಜವಾಬ್ ನಹಿ ಮಿಲ್ ಸಕ್ತಾ, 

ಮೇರಾ ಪ್ಯಾರ್ ಕಾ ಹಿಸಾಬ್ ನಹಿ ಮಿಲ್ ಸಕ್ತಾ' 

https://www.youtube.com/watch?v=MUWZimGH4Sk&list=RDMUWZimGH4Sk&start_radio=1